Шошаг уншаарай

Иудейн ард түмнээс агуу хүмүүс их төрөн гардаг. Тэр хэмжээгээрээ бусдын уур унтууцлыг төрүүлэх нь буй. Тэдний дундаас төрсөн их зохиолч, Нобелийн шагналт Исаак Зингэрийн “Шоша” хэмээх романыг дуун хөрвүүлэгч Д. Оюунчимэгийн орчуулсанаар уншлаа. Роман нь өөрөө лут юм, орчуулга нь ч лут болжээ. Уншиж байхад торох юмгүй, бараг л өөрөө зохиосон юм шиг, уншихад ч их урамтай байлаа. Үүнийг орос хэлнээс хөрвүүлсэн байх бөгөөд тэртэй тэргүй эхийг нь иддиш (Yiddish) хэмээх еврейн нэгэн хэлээр бичсэн юм байх. Энэ нь шууд утгаараа бол жүүд гэсэн үг юм гэнэ.

Тэр яахав, романы гол баатар нь авьяаслаг зохиолч Аарон Грейдингэр хэмээх 1930-аад оны үед Варшавын жүүд дүүрэгт амьдардаг нэгэний тухай өгүүлэх бөгөөд хөрш айлын Шоша хэмээх охинд дурлана. Хувь заяаны эрхээр (хэмээх том үгийг орууллаа, би өөрөө ч утгыг нь тэр бүр ойлгодоггүй) мань хоёр багаасаа салах бөгөөд олон олон жилийн дараа хуучин дүүрэгтээ эргэн иртэл Шоша нь байсаар байх бөгөөтөл багийнх нь хайр дурлал эгэн ирнэ. Харамсалтай нь Аарон өдийг хүртэл олон эмэгтэйгийн өвөр дамжсан, өөрийгөө хараахан олоогүй нэгэн байх бөгөөд Шоша нь унтаа өвчинд дайруулсанаас хойш өсөлт нь зогссон, ухаан санаа нь самуу болсон байна. Гэвч түүнийг л хайрласаар, энэ үед Хитлерийн хар сүүдэр Польш улсад ойртон ирсээр байх бөгөөд Ааронд амиа бодон Америк уруу зугтах боломж хоёронтоо гарах боловч түүнийг хүсэхгүй л байна.

Зохиолыг дундаа явж байхад, Хитлер ирэх болов уу гэх мэтийн янз бүрийн хүлээлт байх боловч тааваараа урсана. Гэхдээ энэ нь үйл явдал байхгүй гэсэн үг биш бөгөөд Аарон хэнтэй суух бол, жүжиг нь тавигдах болов уу, тэр Америк явах болов уу, Аарон чинь арай Исаак Зингер өөрөө биш байгаа даа гэх мэтчилэн бодлын гурвалжин дөрвөлжин үүсгэнэ.

Ямар азаар энэ хүн Шошаг орчуулсан юм, эс бөгөөс энэ алдартай зохиолтой танилцаж чадахгүй байсаар мөхлийнхөө өөдөөс мөрөө унжуулсаар явах байсан байхдаа. Эх зохиолыг нь Зуун жилийн ганцаардалтай харьцуулах юм билээ, орчуулгыг нь Г. Аким гуайн орчуулгатай харьцуулах шаардлагагүй боловч мундаг болжээ. Харин нэгэнт бидэнд еврейн ёс заншил шал гадаад тул зарим үг, үйлдэл, ёс заншлыг тайлбартай хийсэн бол илүү болох байлаа. Манайд еврейн синагог байхгүй ч гэсэн Библийн эхний таван ном буюу Пентатюк нь монгол хэлээр олон жилийн өмнөөс орчуулагдсан билээ.