Радио нэвтрvvлэг
Орой 10 цагаас Салхи 104,5 дээр “Аврах Цагариг” гэдэг нэвтрүүлэгт зочноор оролцлоо. Түүний хөтлөгч нь сэтгүүлч Мөнхбат байсан бөгөөд түүний санал болгосон сэдвүүдээс цагаан сар нь арай сонирхолтой санагдаад байсан тул энэ талаар ярилцлаа.
Миний санаа оноо юу байсан гэхээр Цагаан сар гэдэг маань УУЛ нь сайхан баяр. Ямар ч хоорондоо өстэй хонзонтой, хэрэлдсэн уурлалдсан улс ядаж шинийн нэгний өглөө нэгнийхээ амар мэндийг асуун, гар зөрүүлээд, хөөрөг зөрүүлдэг сайхан уламжлалтай. Түүгээр зогсохгүй ахас дээдсээ хүндэлдэг сайхан уламжлалтай. Бид үүнийг л хойд үедээ заан сургаж, өвлүүлэх болохоос мөнгөтэй золгодог, гарыг нь цайлгадаг гэх мэтийн “ёс” хэмээх шинэ үеийн шинжгүй заншлуудаас хөндийрөх хэрэгтэй гэсэн байр суурьтай.
За тэгээд нэг цагийн нэвтрүүлэгт юу эсийг ярихав. Харин гучин хэд дэхь минутаас утасны үзүүр улайж, лав л эхний хоёр сонсогч “та нар чинь ямар юмны тухай яриад байнаа, хайран цаг, болж л байнашт” гэсэн байр суурьтай байлаа. Нэг эргэж холбогдоод жоохон зөөлөрсөн л дөө. Гэхдээ л бас уур шатаад явсан шүү, хэсэг. Тэр хүмүүст болж л байдаг юм байгаа биз, гэтэл баяр гэдэг чинь нэг иймэрхүү уйтгартай, шал худлаа өөрөө ч хаанаас яаж үүссэнийг нь мэдэхгүй байж зан заншил, ёс ёв ярих хэрэггүй л дээ. Энэнд би өөрийгөө ч хамруулж байгаа юм. Үнэндээ цагаан сарын үүсэл, түүхийг өнөөдөр ярьдаг, жинхэнэ утга учрыг нь бид мэдэхээ байгаад нэг бол хэтэрхий commercialized, эс бол хэт шашинжсан нэг баяр ч юм уу ёслол ч юмуу юмтай үлдэж байх жишээтэй.
Гэхдээ дараагийн хүмүүс арай л зөөлөн, санал нийлж, цагаан сард шүүмжлэлтэй хандаж байсан л даа. Гэхдээ л ул боов хэзээнээс засдаг, хийдэг болов, буузыг хэзээнээс хийдэг болов, хэзээнээс мөрөө гаргадаг болов гэх мэтийн талаар судалж, ул үндэстэй тайлбар, түүх хэрэгтэй гэдгийг л сайн мэдэж байна. Манай баяр л гэж ярьдаг. Гэтэл энэ чинь баруунд бол үүнийг чинь Азийн юм уу Хятадын шинэ жил гэж нэрлэхээс гадна Азийн ихэнх орнууд шинэ жил хэмээн тэмдэглэдэг. Гэтэл бид зөвхөн манайх л юм шиг, бараг л үндэсний баяр юм шиг “гэнэн хонгор” царайлаад олон юм яриад байж болохгүй л дээ. Бид харин энэ баяраас зөвхөн энэ ахас дээдсээ хүндэлдэг ариун цагаахан зүйлийг л авч үлдэх хэрэгтэй, бусдыг нь бол бултаараа хэлэлцэхэд гэмгүй дээ.
Миний санаа оноо юу байсан гэхээр Цагаан сар гэдэг маань УУЛ нь сайхан баяр. Ямар ч хоорондоо өстэй хонзонтой, хэрэлдсэн уурлалдсан улс ядаж шинийн нэгний өглөө нэгнийхээ амар мэндийг асуун, гар зөрүүлээд, хөөрөг зөрүүлдэг сайхан уламжлалтай. Түүгээр зогсохгүй ахас дээдсээ хүндэлдэг сайхан уламжлалтай. Бид үүнийг л хойд үедээ заан сургаж, өвлүүлэх болохоос мөнгөтэй золгодог, гарыг нь цайлгадаг гэх мэтийн “ёс” хэмээх шинэ үеийн шинжгүй заншлуудаас хөндийрөх хэрэгтэй гэсэн байр суурьтай.
За тэгээд нэг цагийн нэвтрүүлэгт юу эсийг ярихав. Харин гучин хэд дэхь минутаас утасны үзүүр улайж, лав л эхний хоёр сонсогч “та нар чинь ямар юмны тухай яриад байнаа, хайран цаг, болж л байнашт” гэсэн байр суурьтай байлаа. Нэг эргэж холбогдоод жоохон зөөлөрсөн л дөө. Гэхдээ л бас уур шатаад явсан шүү, хэсэг. Тэр хүмүүст болж л байдаг юм байгаа биз, гэтэл баяр гэдэг чинь нэг иймэрхүү уйтгартай, шал худлаа өөрөө ч хаанаас яаж үүссэнийг нь мэдэхгүй байж зан заншил, ёс ёв ярих хэрэггүй л дээ. Энэнд би өөрийгөө ч хамруулж байгаа юм. Үнэндээ цагаан сарын үүсэл, түүхийг өнөөдөр ярьдаг, жинхэнэ утга учрыг нь бид мэдэхээ байгаад нэг бол хэтэрхий commercialized, эс бол хэт шашинжсан нэг баяр ч юм уу ёслол ч юмуу юмтай үлдэж байх жишээтэй.
Гэхдээ дараагийн хүмүүс арай л зөөлөн, санал нийлж, цагаан сард шүүмжлэлтэй хандаж байсан л даа. Гэхдээ л ул боов хэзээнээс засдаг, хийдэг болов, буузыг хэзээнээс хийдэг болов, хэзээнээс мөрөө гаргадаг болов гэх мэтийн талаар судалж, ул үндэстэй тайлбар, түүх хэрэгтэй гэдгийг л сайн мэдэж байна. Манай баяр л гэж ярьдаг. Гэтэл энэ чинь баруунд бол үүнийг чинь Азийн юм уу Хятадын шинэ жил гэж нэрлэхээс гадна Азийн ихэнх орнууд шинэ жил хэмээн тэмдэглэдэг. Гэтэл бид зөвхөн манайх л юм шиг, бараг л үндэсний баяр юм шиг “гэнэн хонгор” царайлаад олон юм яриад байж болохгүй л дээ. Бид харин энэ баяраас зөвхөн энэ ахас дээдсээ хүндэлдэг ариун цагаахан зүйлийг л авч үлдэх хэрэгтэй, бусдыг нь бол бултаараа хэлэлцэхэд гэмгүй дээ.
1 comments:
-
Anonymous
January 29, 2008 at 9:21 AM
-
Сэтгэгдэл бичихNevtruuleg dajgui bolsoon, gehde hutlugch maani ehlehdee shuud Tsagaan sartai holbootoi surug zuil yariad ehelsen bolohoor niigmiin setgel zui uuriiguu hamgaalj ehelsen. Yag unendee Tsagaan sar bol Mongoliin dund bolood tuunees doosh orlogotoi ailuudiig uneheer suhruuldeg. Humuus yaridag shde, "Tsagaan sar temdegleh gej buun ur taviad daraa ni teriigee barag l jiliin tursh tuldug..." gej, aan bas deer ni barag 2-3 sariin umnuus l Tsagaan sard beldej beldeed 2, 3 honogt bugdiig ni duusgadag bolohoor hetsuu bgaa biz de, gehde heden jiliin daraa arai oor boloh bailgui de, ihenh humuus tegj husch, bas bodoj bgaa bhaa gej bodoj bnaaa.